10. Jacques Anquetil
Hij verruilde meteen het hardlopen voor wielrennen, toen een vriend, die bij de plaatselijke club fietste, hem tijdens een potje biljarten toevertrouwde dat meisjes zich tot wielrenners aangetrokken voelden. In 1957 debuteerde de Fransman in de Tour en hij won meteen. Anquetil kon goed mee in de bergen, maar de basis voor vijf Tourzeges legde hij in de tijdritten.
Hij dankte er zijn bijnaam Monsieur Chrono aan. In 1961 droeg hij het geel zelfs de hele Tour, als enige ooit. In 1964 won Anquetil voor het laatst de Tour, hij hield stand tijdens een heroïsch gevecht met Raymond Poulidor tijdens de beklimming van de Puy de Dôme. Schouder aan schouder reden ze omhoog. Meer dood dan levend kwam Anquetil boven – Poulidor pakte slechts een paar tellen winst – en hij had in Parijs een voorsprong van 55 seconden op zijn populaire landgenoot. De rivalen waren zo diep gegaan dat de inspanning grote sporen nalieten. Poulidor wist nooit de Tour te winnen, voor Anquetil was nadien het beste eraf.
Anquetil, die ook twee maal de Giro en een keer de Vuelta won, was na zijn carrière open over zijn gebruik van stimulerende middelen. Alleen een idioot kon denken dat de Tour op water en brood te volbrengen was, stelde hij. ‘Laat me met rust, iedereen neemt doping.’ Op 18 november 1987 overleed Anquetil, die ook opviel door zijn omstreden liefdesleven, op 53-jarige leeftijd aan maagkanker.
Eindzege Tour de France: 1957, 1961, 1962, 1963, 1964
Etappezeges in de Tour: 16
9. Marco Pantani
Klein, kaal, grote oren en zodra het klimwerk begon, ging hij in de aanval. El Elefantino of Il Pirata, zoals zijn bijnamen luidden, was bij leven een held in Italië nadat hij in 1998 zowel de Giro als de Tour wist te winnen. Pantani, die eerder twee maal het jongerenklassement won in de Frankrijk en twee maal derde werd in het eindklassement, was 28 jaar toen hij de editie die werd omgedoopt in Le Tour Dopage won. Een jaar later mocht de Italiaan zijn Tourzege niet verdedigen, hij was geschorst nadat hij in de roze trui en twee dagen voor het einde van de Giro uit koers werd gehaald wegens een te hoge hematocrietwaarde, wat wees op dopinggebruik. Het betekende het begin van het einde voor Pantani. Hij kwam mentaal in de problemen. In 2000 had hij nog een opleving in de Tour; hij won twee etappes. De Mont Ventoux beklom hij samen met zijn opvolger als Tourwinnaar, Lance Armstrong. De Piraat won, maar duidelijk was dat hij de zege cadeau kreeg van de man in het geel. Hij pakte dat jaar ook nog de etappe naar Courchevel. Na een mislukte aanval in de laatste bergetappe stapte hij af. De Tour-directie vond dat niets, waardoor zijn ploeg de jaren erop niet meer welkom was. Zonder kans op het rijden van de Tour raakte hij dieper in de put. In 2001 werd een spuit met insuline op zijn hotelkamer gevonden, wat hem een schorsing van zes maanden opleverde. Ook liet hij zich behandelen om van zijn depressiviteit en drugsverslaving af te komen.
In 2003 stopte Pantani met wielrennen. Op 14 februari 2004 werd zijn lichaam gevonden in een hotelkamer in Rimini. Hij overleed aan een overdosis cocaïne en werd slechts 34 jaar. Italië rouwde massaal om Het Olifantje.
Eindzege Tour de France: 1998
Etappezeges in de Tour: 8
8. Alberto Contador
Dat hij in 2007 meedeed aan de Tour was op zich al een wonder. Drie jaar eerder werden na een val in de Ronde van Asturië bloedklonters in zijn hersenen ontdekt. Een levensgevaarlijke operatie, waaraan Contador een litteken van oor tot oor overhield, volgde. Johan Bruyneel haalde de Spanjaard in 2007 naar Discovery Channel. Hij pakte de witte trui en kreeg ineens de gele trui omgehangen toen Rabobank de leider in het algemeen klassement, Michael Rasmussen, uit koers haalde omdat die had gelogen over zijn whereabouts in aanloop naar de Tour. El Pistolero bleef Cadel Evans uiteindelijk 23 tellen voor, het kleinste verschil in de Tour op de acht tellen tussen Greg LeMond en Laurent Fignon na in 1989.
Niet lang na zijn Tour-zege werd Contador in verband gebracht met dopingdokter Eufemiano Fuentes, maar onomstotelijk bewijs werd nooit geleverd.
Contador was een jaar later niet welkom in de Ronde van Frankrijk. Met Bruyneel stapte hij over naar Astana, maar die ploeg mocht niet meedoen aan de Tour. Contador won dat jaar wel de Giro en Vuelta en had zo op zijn 25ste alle drie de grote ronden al een keer gewonnen. Alleen Felice Gimondi en Bernard Hinault flikten dat ook op die leeftijd. In 2009 was Astana wel welkom in de Tour, maar Contador kreeg ineens te maken met een interne strijd. Lance Armstrong had besloten zijn rentree te maken en die wilde weer net als voorheen de macht grijpen. De Spanjaard luisterde niet naar de stalorders en viel aan in de eerste bergetappe. Dat jaar was Contador oppermachtig, zag ook Armstrong in, die derde werd en later in dienst reed van zijn ploeggenoot.
Contador kwam ook in 2010 in het geel over de streep in Parijs. Makkelijk ging het niet. De Spanjaard ging in de aanval toen zijn grote rivaal Andy Schleck problemen had met zijn ketting. Hij pakte zo Schleck het geel af en stond dat niet meer af. Na de Tour bleek dat op de rustdag in Pau vijftig picogram clenbuterol in zijn bloed was aangetroffen. Contador gaf de schuld aan een vervuilde biefstuk. Getouwtrek volgde tussen verschillende instanties. Pas in februari 2012 werd hij met terugwerkende kracht voor twee jaar geschorst. Hij moest de Tourzege van 2010 en de Giro-winst in 2011 inleveren en mocht niet fietsen tot augustus 2012. Na zijn terugkeer won hij meteen de Vuelta.
Dit jaar gaat de dertigjarige Contador in dienst van Saxo-Tinkoff alsnog op voor zijn derde Tourzege.
Eindzege Tour de France: 2007, 2009 (2010 afgenomen)
Etappezeges in de Tour: 3
7. Mark Cavendis
De Franse krant L’Équipe riep hem vorig jaar uit tot de beste sprinter ooit in de Tour de France. De Brit van het eiland Man, die tot en met 2008 ook nog op de baan reed, is al vijf jaar oppermachtig als het op een massasprint uitdraait. Bij HTC-Columbia en opvolger HTC-High Road draaide alles om het in stelling brengen van Cav. De trein was een geoliede machine. In 2008 won Cavendish vier etappes, een jaar later zes, in 2010 vijf en een jaar later opnieuw vijf. In 2011 won hij bovendien de groene trui, iets wat hem de twee jaar ervoor ondanks al zijn sprintzeges net niet was gelukt. Later dat jaar sprintte hij ook nog naar de wereldtitel op de weg.
Dat jaar was Contador oppermachtig, zag ook Armstrong in, die derde werd en later in dienst reed van zijn ploeggenoot.
In 2012 stapte Cavendish voor veel geld over naar het Britse team Sky, nadat HTC-High Road uit het peloton verdween. Met ook Bradley Wiggins en Chris Froome in de gelederen, beschikte Sky over een Dream Team. Maar Cavendish was niet gelukkig, hij kreeg niet de steun die hij voorheen gewend was in de sprints, omdat het bij Sky vooral draaide om het ondersteunen van kopman Wiggins, die dat jaar ook de Tour won. Cavendish moest het zelf maar uitzoeken en won toch nog drie etappes. Na de Tour gaf hij aan weg te willen en hij vond onderdak bij Omega Pharma-Quickstep. Die ploeg rijdt dit jaar volledig in dienst van de nog maar 29-jarige King Cav, al in bezit van 23 etappezeges in de Tour, 17 in de Giro en vier in de Vuelta. Nog elf sprints winnen in de Tour en hij evenaart Eddy Merckx, winnaar van de meeste etappes in Frankrijk.
Etappezeges in de Tour: 23
6. Fausto Coppi
Noem je Coppi, dan valt vaak in één adem de naam van Gino Bartali. De twee Italianen waren rivalen vanaf het moment dat Coppi in 1940 prof werd. Hij won meteen de Giro door zijn vijf jaar oudere kopman Bartali af te troeven. De rivaliteit – de twee weigerden bij de WK van 1948 in Valkenburg voor elkaar te rijden en werden drie maanden geschorst – verdeelde Italië in twee kampen. De katholieken steunden Bartali, die door zijn strenge geloof bijnamen als De Vrome en De Monnik kreeg. De katholieken hadden een hekel aan Coppi vanwege zijn buitenechtelijke relatie met Giulia Locatelli, ook wel de Witte Dame genoemd. Allebei waren ze getrouwd, maar Locatelli stond vaak in witte kleding opgesteld bij wedstrijden waaraan Coppi meedeed. In 1953 wachtte zij hem bij de WK in Lugano op in zwarte kleding bij de fnish en na afloop gaf zij hem de bloemen. De foto zorgde voor grote opschudding, omdat toen echt duidelijk werd wat de twee gehuwden voor elkaar voelden. In 1955 werd liefdesbaby Faustino geboren in Argentinië, vanwege de heisa die de verboden liefde met zich mee bracht.
De strijd tussen Coppi en Bartali werd onderbroken door de Tweede Wereldoorlog. Daarin werd Coppi, die in Afrika diende in het leger van Benito Mussolini, twee jaar lang als krijgsgevangene vastgehouden door de Britten. Bartali stond aan de andere kant, hielp in totaal achthonderd joodse onderduikers in een klooster in Assisi en smokkelde documenten mee in de frame van zijn fiets. Hij werd ook opgepakt en drie maanden lang verhoord en gemarteld door het fascistische regime.
Na de oorlog brak de strijd tussen Bartali en Coppi weer in alle hevigheid los. Eerst in de Giro. In 1949 namen ze de rivalteit mee naar de Tour. Bartali had die al gewonnen in 1938 en 1948. Coppi had tot dan toe de Tour altijd gemeden. In 1949 won hij na de Giro ook de Tour. Bartali eindigde twee maal als tweede. Coppi was de eerste die in hetzelfde jaar de Giro en de Tour won en dat deed hij nog een keer in 1952, beide keren won hij ook de bergtrui. Coppi deed slecht driemaal mee aan de Tour, won er twee, daarnaast pakte hij in totaal vijfmaal de Giro-zege. Het leverde hem de bijnaam Il Campionissimo op, kampioen der kampioenen.
Bartali vertelde dat Coppi de eerste was die doping in het peloton bracht, wat toen nog niet verboden was. In het najaar van 1959 liep Coppi bij een koers in Burkina Faso malaria op. De artsen in Italië herkenden de ziekteverschijnselen niet, gaven hem in eerste instantie de verkeerde medicijnen. Op 2 januari 1960 overleed hij, op veertigjarige leeftijd.
Eindzege Tour de France: 1949, 1952
Etappezeges in de Tour: 8
5. Joop Zoetemelk
Liefst zesmaal eindigde hij als tweede in de Tour de France. In 1970 en 1971 ging Eddy Merckx hem voor, in 1976 Lucien van Impe en in 1978, 1979 en 1982 Bernard Hinault.
In 1980 was hij eens niet De Eeuwige Tweede, zoals zijn bijnaam luidde. Zoetemelk was op z’n 33ste de kopman van de ijzersterke TI Raleigh-ploeg van Peter Post die dat jaar elf Tour-etappes won. De introverte, slaapverliefde renner – ‘De Tour win je in bed’ – greep de macht toen grote favoriet Hinault met knieproblemen en in de gele trui afstapte. Een jaar nadat hij de Vuelta won, werd Zoetemelk na Jan Janssen in 1968 de tweede Nederlander die de Tour won.
Zoetemelk was op z’n 33ste de kopman van de ijzersterke TI Raleigh-ploeg van Peter Post die dat jaar elf Tour-etappes won
In 1983 leek hij op weg naar een tweede Touroverwinning, toen een positieve dopingtest hem mentaal brak. Hij stapte na afloop naar de rechter, het proces duurde enkele jaren. Het dopingonderzoek bleek niet sluitend te zijn geweest, hij ging vrijuit. In de Tour van 1977 en 1979 werd Zoetemelk wel positief bevonden, twee maal kwam hij er vanaf met een tijdstraf.
In 1986, een jaar nadat hij op zijn oude dag wereldkampioen op de weg werd, reed Zoetemelk zijn zestiende en laatste Tour; hij was toen 39 jaar en werd 24ste.
Eindzege Tour de France: 1980
Etappezeges in de Tour: 10
4. Bernard Hinault
De Fransman was een alleskunner. Hij kon winnen in de sprint, bergop en in de tijdritten was hij onverslaanbaar. Hinault was de baas van het peloton, zijn wil was wet, hij gedroeg zich als een fietsende vakbondsleider. De Patron legde bij conflicten eigenhandig de koers stil. De stijfkop werd door zijn collega’s bewonderd, gerespecteerd en gevreesd.
Hinault won in 1978, in dienst van Renault-Elf-Gitane van ploegleider Cyrille Guimard, de eerste Tour waaraan hij meedeed. Ook het jaar erop won hij door opnieuw Zoetemelk achter zich te houden. In 1980 moest hij in het geel opgeven, door een knieblessure. Die weerhield hem er ook van in 1983 zijn Tourzege te verdedigen. De blessures kwamen volgens insiders voort uit het rondmalen van de (te) zware versnelling. Zijn landgenoot en ploeggenoot Laurent Fignon won in 1983. Hinault stapte voor veel geld over naar La Vie Claire, het speeltje van zakenman Bernard Tapie. Maar na vier Touroverwinningen leken de hoogtijdagen van De Das voorbij. Fignon reed nummer twee Hinault in 1984 op meer dan tien minuten.
‘Ik fiets om te winnen, niet om mensen een plezier te doen’
Ploegleider Paul Koechli liet zijn kopman kennismaken met meditatie en hij kaapte Greg LeMond weg bij de ploeg van Fignon. Het Amerikaanse talent kreeg de opdracht in dienst te rijden van Hinault. LeMond gaf zijn eigen kansen op de eindzege op en hielp zijn kopman aan diens vijfde Tour-zege in 1985. Hinault beloofde na afloop dat hij Le- Mond, nummer twee in het eindklassement, een jaar later zou helpen. Maar in 1986 bleek daar weinig van, De (Ju) Das ging voortdurend in de aanval. Hinault pakte vijf minuten voorsprong op zijn ploeggenoot, LeMond pakte die weer terug en greep het geel. In de etappe naar Alpe d’Huez reden ze samen omhoog. LeMond, in het geel, sloeg de arm om Hinault die reed in de combinatietrui, en liet hem de etappe winnen. De onverzettelijke Patron, gewend als hij was de baas te spelen, gaf zich nog niet gewonnen, bleef ook de dagen erna aanvallen. LeMond won de Tour van 1986 en zei na afloop: ‘Hinault heeft me geen moment geholpen, ik voel me niet op m’n gemak in zijn nabijheid.’ Hinault zwaaide in 1986 af en stelde: ‘Ik fiets om te winnen, niet om mensen een plezier te doen.’
De Fransman haalde zeven maal Parijs, vijf maal in het geel, twee keer als tweede. Hij werd ook wereldkampioen in 1980, won drie maal de Giro en twee keer de Vuelta. In 1982 en 1985 won hij zowel de Giro als de Tour.
Eindzege Tour de France: 1978, 1979, 1981, 1982, 1985
Etappezeges in de Tour: 28
3. Miguel Indurain
Aanvankelijk werd hij ingeschaald als meesterknecht, want Indurain was met zijn 1 meter 88 en 85 kilo niet gebouwd voor het hooggebergte. In 1987 consulteerde hij de Italiaanse professor Francesco Conconi – de man die epo introduceerde in het peloton – en die veranderde hem in een zeven kilo lichtere allrounder.
De Spanjaard won de Tour de France vijf maal op rij, van 1991 tot en met 1995. Hij had ook de editie van 1990 al kunnen winnen, maar dat jaar moest hij wachten op zijn kopman Pedro Delgado. De zwijgzame Indurain legde de basis voor zijn Tour-zeges telkens in de tijdritten, in de bergetappes kon de concurrentie hem niet lossen. Hij was daarnaast scheutig met het uitdelen van cadeautjes. Hij liet de etappezeges vaak aan anderen, het ging hem slechts om de eindzege.
De zwijgzame Indurain legde de basis voor zijn Tour-zeges telkens in de tijdritten
Door zijn suprematie in de races tegen de klok – hij pakte vaak minuten voorsprong – en zijn volgzame rijden in de bergen, was er niet sprake van veel opwinding in de jaren dat Indurain regeerde. Het was eerder saai, in en buiten de koers.
Op 1 januari 1997 stopte de toen 32-jarige Indurain. Hij won in 1992 en 1993 ook de Giro, maar kwam nooit verder dan de tweede plek in de Vuelta. Hij werd ook olympisch en wereldkampioen tijdrijden.
Eindzege Tour de France: 1991, 1992, 1993, 1994, 1995
Etappezeges in de Tour: 12
2. Eddy Merckx
Zijn bijnaam luidde De Kannibaal, omdat hij altijd en overal won. Op zijn palmares staan 525 overwinningen. Cadeautjes gaf de Belg niet. Volgens velen is hij de beste wielrenner ooit. Ook in de Tour hield hij huis. Merckx won vijf maal de Tour, droeg 96 dagen het geel en won 34 etappes, alleen al acht in de Tour van 1970 en die van 1974. In 1969, in zijn eerste Tour, won hij de gele, groene en bolletjestrui. Als de witte trui al had bestaan, had hij die ook gepakt. Hij won daarna nog een keer de bergtrui en twee maal de groene trui.
Merckx won elke Tour waaraan hij deelnam tussen 1969 en 1974. In 1973 ontbrak hij; Tourdirecteur Jacques Goddet vroeg De Kannibaal niet mee te doen dat jaar. Er waren veel dreigbrieven binnengekomen van wielerfans die het spuugzat waren dat Merckx zo vaak won. In 1975, toen de Belg probeerde voor de zesde maal de Tour te winnen, kreeg hij tijdens de beklimming van de Puy de Dôme een harde klap op zijn lever van een Franse fan. Merckx bleef aanvallen waar hij kon, brak zijn kaak bij een val, maar kon niet voorkomen dat Bernard Thévenet voor hem eindigde.
Tijdens zijn carrière werd Merckx drie keer betrapt op doping. De Belg, die ook vijf maal de Giro won, één keer de Vuelta en drie keer wereldkampioen werd, gaf in 2007 toe dat hij het middel pemoline had gebruikt tijdens zijn loopbaan. In de Britse biografie, uit 2012, vertelde Giancarlo Lavezzaro dat Merckx een bijzondere hartafwijking heeft, zonder symptomen maar wel met het gevaar van een hartstilstand. Na de derde rit in de Giro van 1968 nam de arts een cardiogram af, maar het weerhield Merckx er nooit van alles te geven op de fiets.
Eindzege Tour de France: 1969, 1970, 1971, 1972, 1974
Etappezeges in de Tour: 34
1. Lance Armstrong
Viermaal reed Armstrong, in 1993 wereldkampioen op de weg, de Tour tussen 1993 en 1996, drie keer stapte hij af en een keer werd hij 36ste. Hij won twee etappes, waaronder in 1995 een dag na de dood van zijn ploeggenoot Fabio Casartelli.
In oktober 1996 werd bij de Texaan teelbalkanker geconstateerd met uitzaaiingen naar de longen en hersenen. Met dank aan zware operaties en chemotherapie won hij de strijd tegen kanker. In 1998 keerde hij terug in het peloton, als renner van US Postal en met Johan Bruyneel als ploegleider. In 1999 won Armstrong, die ineens bleek te kunnen klimmen, de eerste Tour na zijn rentree, tweeënhalf jaar nadat hij de dood in de ogen keek. Het sprookje was compleet.
En hij viel op door de minutieuze voorbereiding, het hele jaar was afgestemd op de Tour, elke renner moest in zijn dienst rijden
Armstrong viel op door zijn hoge trapfrequentie. In tijdritten en bergetappes was hij heer en meester. En hij viel op door de minutieuze voorbereiding, het hele jaar was afgestemd op de Tour, elke renner moest in zijn dienst rijden. Zijn wil was wet bij US Postal en later Discovery Channel. En o wee degene die The Boss dwarszat, die moest het bezuren. Naast het wielrennen maakte Armstrong zich sterk voor de strijd tegen kanker, hij richtte zijn eigen stichting op. In 2004 werden de gele Livestrong-armbandjes geïntroduceerd, ze werden een wereldwijde rage.
Al sinds 1999 werd hij in verband gebracht met doping. Armstrong werkte ook met de Italiaanse dopingarts Michele Ferrari en tal van zijn (ex)ploeggenoten werden betrapt. De Amerikaan kwam overal mee weg, werd nooit positief getest.
Na zeven Tourzeges op rij hield hij het in 2005 voor gezien. In 2009 maakte hij een comeback, maar winnen kon hij niet meer. Het dopingspook bleef hem ondertussen achtervolgen. Oud-ploeggenoten als Floyd Landis en Tyler Hamilton klapten uit de school over dopinggebruik en bloedtransfusies door Armstrong. Het USADA kwam met de doodsteek. Op 24 augustus 2012 verklaarde het Amerikaanse antidopingbureau hem schuldig aan jarenlang dopinggebruik, anderhalve maand later volgde een duizend pagina’s tellend rapport. Al zijn Tour-zeges werden hem afgenomen, sponsors trokken zich terug en schadeclaims werden ingediend. Op 17 januari 2013 gaf Armstrong in een interview met Oprah Winfrey toe dat hij jarenlang de boel had besodemieterd.
Lance Armstrong is een renner die officieel nooit de Tour won, die slechts een 36ste plek in de editie van 1995 kan overleggen en werd bestempeld als de grootste bedrieger in de sporthistorie met afstand als de beste renner van de afgelopen honderd jaar Tour de France.
Eindzege Tour de France: de zeges van 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004 en 2005 werden hem afgenomen
Etappezeges in de Tour: 2 (19 etappezeges werden afgenomen)